بنزین دو نرخی چه کمکی به کشور می‌کند؟

سهمیه بندی بنزین کارت سوخت هدفمندی یارانه ها

با توجه به اینکه پالایشگاه‌ها در حال حاضر در حد توان بنزین تولید می‌کنند و هدف اصلی آن‌ها افزایش کیفیت این فرآورده نفتی است، مدیریت مصرف و به کارگیری راهکارها مختلف برای نائل شدن به این هدف اهمیت ویژه‌ای دارد.

واردات بنزین به کشور عمری حدود ۳۹ ساله دارد و با اینکه چرخ های تولید بنزین در کشور تندتر می چرخد باز هم زور پالایشگاه‌ها به سرعت چرخ خودروها نمیرسد. درحالی که طبق آخرین آمار میزان تولید در کشور با به مدار آمدن فاز دوم پالایشگاه ستاره خلیج فارس و اضافه شدن روزانه ۱۲ میلیون لیتر بنزین یورو ۵ به تولید کشور، در ۱۰ پالایشگاه کشور به ۸۸ میلیون لیتر در روز رسیده است اما همچنان باید روزانه چهار میلیون لیتر بنزین وارد کنیم.

با اینکه نقشه راه ایران صادرات بنزین است اما شواهد حاکی از آن است که پرونده صادرات بنزین فعلا زیر پرونده خودروسازی و مصرف بالای بنزین در کشور خاک می‌خورد. موضوعی که شیخ الوزرا بارها به آن اشاره کرده است و حتی یک بار صراحتا اعلام کرد کارخانه‌های خودروسازی، راه‌حل ایران برای خودکفایی در بنزین است.

زنگنه در این مورد توضیح داد: ایران در نیمه دوم سال ۹۷ در تولید بنزین خودکفا می‌شود اما به سرعت ناچار خواهیم شد که مجدداً بنزین را از کشورهای دیگر وارد کنیم زیرا تولید خودروها ادامه دارد و هرچقدر به میزان تولید خودروها در کشور اضافه شود، به بنزین بیشتری نیاز است.به نظر من راه‌حل ما برای خودکفایی در بنزین پالایشگاه‌ها نیستند بلکه راه‌حل ما کارخانه‌های خودروسازی است.

آماری از تولید و مصرف بنزین در کشور

در سال ٩٢ تولید بنزین در پالایشگاه های کشور حدود ٦٠ میلیون لیتر در روز بود  که سهم بنزین یورو ٤ از این میزان ٣.٤ میلیون لیتر در روز بود. این میزان تا سال ٩٥ تقریبا ثابت ماند. در سال ٩٦ فاز نخست پالایشگاه ستاره خلیج فارس راه‌اندازی شد و تولید بنزین در سه ماهه آخر سال ٩٦ با تثبیت تولید در فاز اول ستاره خلیج فارس به ٧٥ میلیون لیتر در روز رسید که ٢٨ میلیون لیتر آن طبق استاندارد یورو ٤ بود.هفته گذشته نیز فاز دوم پالایشگاه ستاره خلیج فارس به مدار آمد و روزانه ۱۲ میلیون لیتر بنزین به تولید کشور اضافه شد.میزان تولید کشور در حال حاضر ۸۸ میلیون لیتر است.

روی دیگر سکه بنزین در کشور میزان مصرف آن است. متوسط مصرف بنزین در خردادماه سال جاری ۸۳ میلیون و ۶۰۰ هزار لیتر بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل که ۷۵ میلیون و ۲۰۰ هزار لیتر بوده است، ۱۱.۲ درصد رشد داشته است.میانگین مصرف بنزین از ابتدای سال تا آخر خردادماه سال ۹۷، ۸۵ میلیون و ۱۰۰ هزار لیتر بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته که ۷۷ میلیون و ۴۰۰ هزار لیتر بوده، ۱۰ درصد رشد داشته است.

برای کاهش مصرف بنزین چه باید کرد؟

در شرایطی که به تعداد خوردوهای در خیابان روز به روز افزوده می‌شود شاید باید بستر مناسب را برای مدیریت مصرف بنزین فراهم کرد. بستری که گزینه هایی مانند استفاده از کارت سوخت،سهمیه بندی و دو نرخی شدن بنزین در آن قابل بررسی است.

گزینه‌هایی که البته قبلا امتحان خود را پس داده اند. برای مثال در سال ۱۳۸۵ میزان مصرف ۷۳.۶۶۰ بود که این میزان در سال ۱۳۸۶ با منفی ۱۲ درصد رشد به ۶۴.۴۵۰ رسید. این اتفاق ناشی از آغاز سهمیه بندی سوخت در ایران و صدور کارت هوشمند در تیر ماه سال مذکور است.میزان مصرف بنزین در کشور تا سال ۱۳۹۳ بین ۶۴ تا ۶۹ میلیون لیتر باقی ماند و حتی در سال ۱۳۹۰ به ۵۹ میلیون لیتر نیز رسید.

میزان مصرف بنزین در سال ۱۳۹۴ و با تک نرخی شدن بنزین و حذف تقریبی کارت سوخت به ۷۱ میلیون لیتر رسید و بعد از آن میزان مصرف بنزین روند رو به رشد داشت. به طوریکه پیش بینی می‌شود میزان مصرف بنزین در سال ۱۳۹۷، ۹ درصد رشد داشته باشد.

بازگشت کارت سوخت و به روزرسانی جایگاه‌ها

البته زمزمه های بازگشت کارت سوخت از زمستان سال گذشته و با مصوبه مجلس به گوش می‌رسید. درحالی که در سال‌های اخیر با غیر فعال شدن طرح سهمیه‌بندی بنزین، استفاده از کارت‌های سوخت عملا منتفی شده بود، شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی اعلام کرد طبق مصوبه مجلس استفاده از کارت سوخت برای متقاضیان سوخت‌گیری خودرو بار دیگر الزامی خواهد شد.ضمن اعلام این خبر تاکید شد افرادی که فاقد کارت سوخت هستند باید به منظور جلوگیری از ایجاد مشکل نسبت به اخذ کارت سوخت اقدام کنند.

این خبر شائبه‌هایی را درمورد دو نرخی و سهمیه بندی شدن بنزین ایجاد کرد اما این امر محقق نشد و این روزها با نوسازی و به روزرسانی جایگاه‌ها باز هم ابهاماتی در این زمینه ایجاد شده است.

البته بر اساس قانون هدفمند کردن یارانه‌ها این اختیار را دارد، لکن از مجلس در قانون بودجه این امر خواسته شده بود ولی مجلس با آن مخالفت کرد مگر اینکه دولت بخواهد بنزین را سهمیه‌بندی کند.

به گفته اسدالله قره‌خانی، یک عضو کمیسیون انرژی مجلس دولت قصد دارد از ۱۵ تیر کارت سوخت را اعمال کند یعنی به دنبال سهمیه‌بندی برای بنزین است یعنی برای خودروهای عمومی بنزین را با یک قیمت ارائه می‌دهد و برای سایر خودروها به قیمتی دیگر.