☝از روز اول منتقد سیاست های ارزی دولت بعد از بحران پیش آمده از ابتدای سال ۹۷ بودم. پیش از آن در سال های ۹۵ و ۹۶ هم به‌صورت ارسال نامه‌هایی به مقامات اقتصادی و هم انتشار برخی نکات آن نامه‌ها در فضای عمومی گفتم امکان فشردن فنر نرخ ارز بیش از این وجود ندارد و در حال هدر دادن منابع ملی هستیم برای جنگ نامقدسی که از ابتدا مشخص است شکست می خوریم (تثبیت ارزی).

⚠ برای تثبیت ارزی فقط در سال ۹۶، نزدیک ۱۸ میلیارد دلار با نرخ متوسط ۳۴۰۰ تومان از بین بردیم. اگر ۱۸ میلیارد دلار را با نرخ ۶۲۰۰ (قیمت واقعی دلار در سال ۹۶ با محاسبات ما) فروخته بودیم فقط مابه التفاوت آن ۵۰ هزار میلیارد تومان می‌شد.

❗این رقم بیش از کل یارانه نقدی سالانه است! (به اثرش روی افزایش صادرات و کاهش واردات و حرکت به سمت مقاومت اقتصادی هم کاری نداریم)

به رقم دیگری توجه کنید. ما در سال ۹۶ دقیقا ۴۲ میلیارد دلار خروج سرمایه داشته ایم. ۱۹ میلیارد دلار در قالب کسری حساب سرمایه و ۲۳ میلیارد دلار در قالب افزایش بدهی‌های ارزی نظام بانکی.

♨ این رقم پس از خروج سرمایه ۶۱ میلیارد دلاری سال ۸۹ بالاترین میزان پس از جنگ است. دلایل خروج و راهکارهای جلوگیری از آن موضوع بحث این یادداشت نیست.

❗فقط اگر همین ۴۲ میلیارد دلار را بجای نرخ ۳۴۰۰ با ۶۲۰۰ تومان تبدیل کرده بودیم، مابه التفاوت آن ۱۱۷ هزار میلیارد تومان می‌شد! یعنی حدود ۳ سال یارانه نقدی.

🔢 مطابق برخی محاسبات یعنی حدود کل بدهی های تخمین زده شده دولت به نظام بانکی. مجموع این دو عدد (مطابق برخی محاسبات) یعنی حدودا پوششی برای کل معوقات نظام بانکی.

☣ متاسفانه همچنان در سال ۹۷ و حتی بعد از بحران ارزی هم روش غلطمان را عوض نکردیم و متاسفانه سیاست‌هایمان ابعاد خطرناکتری هم پیدا کرده است.

❓در پاسخ به بحران پیش آمده، دلار را در ۴۲۰۰ تومان تک نرخی کردیم. هم این نرخ و هم تک نرخی کردن اشتباهات بزرگی بودند. چرا؟

1️⃣ هنگامی که صادرکننده ملزم به بازگرداندن ارزش به کشور می شود چرا باید ارزی که در بازار ۶۶۰۰ تومان می خرند را ۴۲۰۰ تومان به یک واردکننده بفروشد؟!

❎ این یعنی سیاست‌گذار از جیب صادرکننده می گیرد و به جیب واردکننده می ریزد. یعنی نابودی صادرات و افزایش افسارگسیخته واردات.

2️⃣ اما واردات به دلایل فنی و عدم امکان تخصیص ارز نمی تواند افزایش یابد. آخرین آماری که من دارم ۲۶ میلیارد دلار ثبت سفارش در کمتر از ۴۰ روز گذشته ثبت شده است.

‼توجه کنید این رقم نصف کل واردات قانونی کشور در یک‌سال است! این رقم باور نکردنی است و بخشی از آن به دلیل بالاتر اظهار کردن قیمت کالاهای خارجی از سوی واردکنندگان اتفاق افتاده است!

🚫 اما همه کالاها اجازه ورود نخواهند گرفت! البته چگونگی شناسایی کالاهایی که اجازه واردات می گیرند هم نامشخص است و همین فساد و ریسک های اقتصادی را باز بالاتر می برد.

3️⃣ از سوی دیگر، صادرات به عراق و افغانستان از انتقال ارز معاف شده. این دو سوراخ باعث خواهد شد تا صادرکنندگان مجبور شوند کالایشان را از مسیر این دو کشور صادر کنند تا ملزم به انتقال ارز نباشند!

💡در ماه های آینده خواهید دید که صادرات به عراق و افغانستان به شدت افزایش خواهد یافت! این البته خوب است که سیاست غلط دولت سوراخ دارد و راه نفس کشیدن را به صادرکننده می دهد؛

⁉ اما چرا هزینه صادراتی که کاملاً به سود کشور است باید حدود ۱۰ الی ۱۲ درصد افزایش یابد؟! اینها کمر صادرکنندگان را خرد می کند.

4️⃣ این خیال خام که واردات با ارز ۴۲۰۰ تومانی باعث می شود تا قیمت کالاهای وارداتی بالا نرود غلط است و بارها و بارها در اقتصاد ایران آزمون شده است. قیمت کالاهای وارداتی که با دلار ۴۲۰۰ تومانی وارد شده اند، با نرخ ارز بازار تبدیل خواهند شد!

🚨 این یعنی دوباره در حال ایجاد ثروت های افسانه ای برای واردکنندگان سوگلی هستیم که ثبت سفارش آنها تایید خواهد شد!

💬 اگر فرض کنیم واردات‌مان همان ۵۰ میلیارد دلار باشد، تفاوت ۴۲۰۰ و ۶۶۰۰ تومان، ۱۲۰ هزار میلیارد تومان می شود!

💯 یعنی معادل ۸ درصد کل نقدینگی کشور را در جیب چند صد واردکننده نشان دار خواهیم ریخت. (البته فساد و رشوه ای که در این فرآیند برای گرفتن ضمانت بانکی، تایید ثبت سفارش و… به‌وجود می آید هم بسیار بزرگ است)

💡راهکار مشخص و ساده است: کالاهای استراتژیک (معادل ۱۳ تا ۱۵ میلیارد دلار در سال) با اعلام شفاف، با دلار ۴۲۰۰ تومانی وارد شود. مابقی کالاها با دلار بازار آزاد (هرچه بود).

🔖 صادرکننده ضمانت نامه بسپارد برای ورود ارز خود و بتواند در نرخ های بازار، ارز صادراتی‌اش را به واردکننده یا به دولت بفروشد.

☝به این شکل نه فساد داریم و نه اتلاف منابع؛ بروکراسی دولتی هم کمتر دخالت خواهد کرد.
صادق الحسینی