عالم اقتصاد – آمار نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان، نشانگر مشکلات ساختاری در بازار کار کشور و نامتناسب‌بودن سامانه برنامه‌ریزی در نظام آموزش عالی با نیاز‌های بازار کار است.

مطابق تحقیقات سازمان همیاری اشتغال دانش آموختگان، بیشترین تعداد بیکاران در رشته‌های مهندسی، ساخت و تولید با 251‌هزارو 402‌نفر و پس از آن نیز 222‌هزارو 112‌نفر در رشته‌های علوم اجتماعی، بازرگانی و حقوق قرار دارند. از مجموع بیش از 768‌هزارنفر بیکار فارغ‌التحصیل دانشگاهی، 363‌هزارو 740‌نفر مرد و 404‌هزارو 311‌نفر زن هستند که بالاترین تعداد مردان بیکار در رشته مهندسی، ساخت و تولید با 178‌هزارو 461‌نفر است و بیشترین تعداد زنان بیکار نیز با 134‌هزارو 791‌نفر در رشته علوم اجتماعی، بازرگانی و حقوق تحصیل کرده‌اند. مجموعا 100‌هزارو 912‌نفر مرد و زن در رشته‌های علوم انسانی و هنر و 76‌هزارو 191‌نفر در علوم ریاضی و کامپیوتر بیکار هستند.

38‌هزارو 438‌نفر در رشته‌های کشاورزی و دامپزشکی، 25‌هزارو 997‌نفر در رشته‌های بهداشت و رفاه (بهزیستی) و 17‌هزارو 407 نیز در رشته خدمات بیکار هستند. از کل 768‌هزاربیکار فارغ‌التحصیل دانشگاه کشور 13‌هزارو 45‌نفر رشته تحصیلی خود را اظهار نکرده‌اند. از 52‌هزارو 169‌نفر بیکار فوق لیسانس و دکترای حرفه‌ای، 11‌هزارو 886‌نفر در رشته‌های علوم اجتماعی، بازرگانی و حقوق تحصیل کرده‌اند و 12‌هزارو 353‌نفر نیز دارای مدرک رشته‌های مهندسی، تولید و ساخت هستند. 9هزارو607‌نفر در رشته علوم ریاضی و کامپیوتر و شش‌هزارو871‌نفر نیز در رشته علوم انسانی و هنر بوده‌اند. سهم سایر رشته‌ها از موارد یاد شده کمتر بوده است.

آمار نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان، نشانگر مشکلات ساختاری در بازار کار کشور و نامتناسب‌بودن سامانه برنامه‌ریزی در نظام آموزش عالی با نیاز‌های بازار کار است. به اعتقاد کارشناسان، بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی با تحصیلات آکادمیک و دانش تئوریک بالا ولی سطح مهارت و تخصص پایین، نشانگر این واقعیت است که بازار کار کشور بسیار هوشمند عمل می‌کند و به تخصص نیروی کار بیش از مدرک آنها اهمیت می‌دهد، درحالی‌که آمار نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی بالاست و فارغ‌التحصیلان مراکز مهارت‌آموزی با کمترین نرخ بیکاری مواجه هستند.

از سوی دیگر نوع نگرش و گرایش جوانان به برخی رشته‌ها نیز می‌تواند در این زمینه موثر و قابل توجه باشد، به‌گونه‌ای که در حال حاضر حدود 80‌درصد دانشجویان در 20رشته اصلی تحصیل می‌کنند؛ حسابداری با تعداد 230‌هزاردانشجو بیشترین سهم را در میان رشته‌محل‌ها به خود اختصاص داده است، پس از آن حقوق 170‌هزاردانشجو و کامپیوتر (نرم‌افزار) در حدود صد‌هزاردانشجو دارد، مهندسی کامپیوتر (سخت‌افزار) نیز دارای 80‌هزاردانشجو است.

در رشته مدیریت بازرگانی 70‌هزاردانشجو، در رشته مدیریت دولتی 63‌هزاردانشجو، در رشته مهندسی عمران که نهمین رشته پرجمعیت است حدود 62‌هزاردانشجو و در رشته روانشناسی حدود 60‌هزاردانشجو تحصیل می‌کنند. 35‌درصد از دانشجویان در 11‌درصد رشته‌ها مشغول به تحصیل هستند و 65‌درصدشان در کمتر از 89‌درصد رشته‌محل‌ها مشغول به تحصیل‌اند.

اگر رشته‌های اصلی را با گرایش‌ها یکی فرض کنیم می‌توان گفت حدود 80‌درصد دانشجویان در 20رشته‌محل اصلی تحصیل می‌کنند که این امر نیازمند بازنگری است؛ این رشته‌ها از نظر داوطلبان دارای بیشترین طرفدار است. با توجه به صرف سرمایه‌های مادی و معنوی زیاد برای تربیت نیروی انسانی دانش‌آموخته هرگونه بی‌توجهی به معضل بیکاری این قشر از جامعه منجر به ‌هدررفتن سرمایه ملی شده و می‌تواند اثرات زیانبار اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و حتی امنیتی برای کشور به همراه داشته باشد و به‌نوعی چوب حراج‌زدن به سرمایه‌های انسانی کشور محسوب شود.