بیانیه صادره از سوی اتحادیه اروپا پس از مذاکرات دیروز وین، همچنان از ابهام و کلی‌گویی و فقدان و ضمانت‌های اجرایی رنج می‌برد.
به گزارش نامه نیوز اتحادیه اروپا دیروز پس از مذاکرات 5 کشور عضو برجام با ایران بیانیه‌ای صادر کرد. در بند 10 این بیانیه «تمامی طرف‌ها بر ضرورت اجرای کامل و موثر تمامی تعهدات هسته‌ای تاکید کردند. آنها از پیشرفت‌های مداوم در زمینه نوسازی راکتور تحقیقاتی اراک استقبال کرده و از اینکه انگلیس وظیفه ریاست مشترک گروه کاری اراک را برعهده خواهد گرفت، رضایت خود را ابراز کردند. طرف‌های توافق حمایت از نوسازی راکتور تحقیقاتی اراک به‌عنوان بخشی از برجام و تبدیل تاسیسات فردو به مرکز هسته‌ای، فیزیک و فناوری را ادامه خواهند داد.
بر طبق بند ششم، شرکت‌کنندگان به توافق رسیدند که در برابر اجرای تعهدات ایران در زمینه توافق هسته‌ای تحریمها لغو شوند که شامل سود اقتصادی فراوان و بخش مهمی از توافق هسته‌ای با ایران است. آنها همچنین تاکید کردند که شرکای اقتصادی با ایران بر اساس حس‌نیت با این کشور همکاری داشته‌اند که در بالاترین درجه به تائید شورای امنیت سازمان ملل هم رسیده است.
بر طبق بند هشتم، شرکت‌کنندگان تعهد خود را درباره موارد زیر و در فضای توام با حسن‌نیت اعلام کردند: حفظ و ارتقای روابط اقتصادی در بخش‌های گسترده با ایران، حفظ و ارتقای کانال‌های موثر مالی با ایران، تداوم صادرات نفت و گاز و محصولات نفتی و پتروشیمی ایران، تداوم خدمات دریایی (ارتباط دریایی از جمله کشتی‌رانی و بیمه)، ارتباط هوایی، زمینی و حمل و نقل ریلی، حمایت روشن و موثر از فعالان در بخش تجاری با ایران به‌خصوص شرکت‌های کوچک و متوسط که ستون فقرات بسیاری از اقتصاد‌ها محسوب می‌شوند، تشویق به سرمایه‌گذاری‌های هرچه بیشتر در ایران، حمایت از شرکت‌ها در برابر پیامدهای خارجی تحریمهای آمریکا.
شرکت‌کنندگان اعلام کردند که اتحادیه اروپا در حال پیشبرد فرایند «قوانین مسدودساز(تحریمها) است تا به این وسیله از شرکت‌های کشورهای اعضای اتحادیه اروپا حمایت کند و مجوز وام خارجی بانک سرمایه‌گذاری اروپا را برای پوشش دادن ایران به‌روزرسانی کند. طرف‌های شرکت‌کننده، روی مسایل اشاره شده به وسیله تلاش‌های دوجانبه و همکاری با شرکای جهانی به‌منظور تشویق آنها برای پیروی از سیاست‌های مشابه کار می‌کنند. تا ساز‌و‌کار مشابهی در روابط اقتصادی با ایران ایجاد کنند.
مرور مفاد این بیانیه، از کلی و مبهم بودن برخی مفاد حکایت میکند. نخست اینکه دولت انگلیس طرف بدعهد برجام محسوب میشود؛ چنان‌که بنابر اعلام صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی، انگلیس متعهد شده بود 900 تن کیک زرد به ایران بفروشد اما در آخرین لحظات بدعهدی کرد و زیر قرار خود زد. بنابراین تعهد جدید انگلیسی خنده‌دار و بی‌اعتبار است.
دوم اینکه لغو تحریمها، متن صریح برجام است. اروپایی‌ها دراین‌باره خارج از ادبیات شعاری و لفاظی، باید متعهد شوند که مقابل تحریمهای آمریکا می‌ایستند و جا نمی‌زنند. برخلاف این مطالبه روشن، مقامات انگلیسی فرانسوی و آلمانی بارها گفته‌اند مقابل آمریکا نمی‌ایستند. در حقیقت آنها ظرف چندماه اخیر، مخالفت صریحی با آمریکا نکرده و به تعهدات خود در ممانعت از تحریمها پایبند نبوده‌اند.
رهبرمعظم انقلاب دوم خرداد 97 در دیدار مسئولان نظام 6 شرط را به روشنی به‌عنوان شروط ادامه برجام با اروپا متذکر شده‌اند. ایشان در آن دیدار تأکید فرمودند: «3 کشور اروپایی در 13-14 سال قبل یک بدعهدی بزرگی کردند در مذاکرات هسته‌ای سال 83-84، قول دادند و عمل نکردند، باید ثابت کنند امروز آن بی‌صداقتی و بدعهدی آن روز را نخواهند داشت. در دو سال گذشته آمریکا بارها برجام را نقض کرده است و اروپایی‌ها ساکت مانده‌اند. اروپا باید آن سکوت را جبران کند.
آمریکا قطعنامه 2231 را نقض کرده است؛ اروپا باید یک قطعنامه علیه نقض آمریکا، صادر کند.
اروپا باید متعهد شود که بحث موشکی و منطقه‌ای جمهوری اسلامی را مطرح نخواهد کرد.
اروپا باید با هر‌گونه تحریم جمهوری اسلامی مقابله کند و مقابل تحریمهای آمریکا صریح بایستد.
اروپا باید فروش کامل نفت ایران را تضمین کند. چنانچه آمریکایی‌ها توانستند به فروش نفت ما ضربه بزنند، باید بتوانیم آن مقدار نفت که می‌خواهیم بفروشیم. اروپایی‌ها به نحو تضمین شده‌ای باید جبران کنند و نفت ایران را خریداری کنند.
بانک‌های اروپایی باید تجارت با جمهوری اسلامی را تضمین کنند. ما با این سه کشور دعوا نداریم، اما اعتماد نداریم به آنها؛ آن هم متکی است به سابقه‌شان.
اگر اروپایی‌ها در پاسخگویی به مطالبات ما تعلل کردند، حق ایران برای آغاز فعالیت‌های هسته‌ای محفوظ است.
الان غنی‌سازی 20 درصد را آغاز نمی‌کنیم، ولی باید آماده باشید که اگر لازم شد و دیدیم برجام فایده ندارد فعالیت‌های تعطیل شده بواسطه برجام از سرگرفته شود.»
آقای ظریف دیروز هر چند گفت تعهدات اروپا را به تهران منتقل کنیم، اما در عین حال تصریح کرد «بسته‌ای که دو روز پیش دریافت کردیم، به تعبیر آقای رئیس‌جمهور کافی نیست.
آقای روحانی روز پنج‌شنبه در گفت‌وگوی تلفنی با آنجلا مرکل صدراعظم آلمان تأکید کرد: «پس از خروج آمریکا از برجام مشکلاتی در زمینه اقتصادی، روابط بانکی و نفتی ایجاد شده و شرکت‌های سرمایه‌گذار در ایران برای ادامه فعالیتشان دچار تردید شدند. بسته پیشنهادی سه کشور اروپایی در ارتباط با چگونگی عمل به تعهدات و همکاری‌هایشان در برجام، مایوس‌کننده است. متاسفانه در بسته پیشنهادی ارائه شده راهکار عملیاتی و شیوه مشخصی برای ادامه همکاری‌ها وجود نداشت و یک سری تعهدات کلی در حد بیانیه‌های سابق اتحادیه اروپا عنوان شده بود».
با عنایت به خوش‌بینی بیش از حد آقای روحانی درگذشته، تعبیر او مبنی بر مأیوس‌کننده بودن پیشنهادهای طرف اروپایی به اندازه کافی گویاست با این اوصاف به نظر می‌رسد وزارت خارجه باید مطالبات و شروط مطرح شده از سوی رهبری را که جمع‌بندی نظام است، قاطعانه مطالبه کند و زیر بار کلی‌گویی‌های مبهم و پشت هم‌اندازی‌های اروپا نرود. تجربه برجام نشان می‌دهد بی‌دقتی در اخذ تعهدات روشن، صریح و اکتفا به ادبیات مبهم و کلی، نهایتا به وقت‌کشی توسط طرف مقابل و ایراد خسارت به ایران منجر میشود. آنچه برای نظام مهم است لغو تحریمها و پافشاری اروپا بر آن طبق تعهدات برجامی است وگرنه حفظ برجام به خودی خود به معنا مطالبه انجام تعهدات یکطرفه از ایران فاقد کمترین اعتبار است.
یادآور میشود اخیرا وزیرخارجه فرانسه گفت بعید است بسته پیشنهادی اقتصادی به ایران تا پیش از ماه نوامبر (آبان‌ماه) آماده شود. این موضع‌گیری بوی وقت‌کشی در خدمت اهداف آمریکا را می‌دهد.
گفتنی است مقارن با تدوین برجام، مجله آمریکایی تایم تصریح کرده بود حقوق و مطالبات ایران در توافق با جملات کلی، سرهم‌بندی شده است(!) که عملا نیز همین طور بود و با وجود تعهدات روشن ایران و اجرای آن، تعهدات طرف غربی روی کاغذاند.
